Café ”t Zwaantje dankt haar naam aan herberg ” ’t Zwaantje” dat zich vroeger bevond op de hoek van de Teersdijk en de Zwanenstraat. Het is in 1896 gekocht door Hendrik Theunissen, die daar met vrouw en 7 kinderen woonde. Het was uitsluitend een boerderij. In 1932 nam zoon Wim het bedrijf over samen met zijn vrouw Martha Kerschbaum en hij had van meet af aan de bedoeling er ook een café te beginnen.

 

 

LOCATIE EN NAAM

Vóór dat het Maas Waalkanaal gegraven was (1926), kon men gelijkvloers vanaf de St. Agnetenweg (toen nog Dorpstraat) via de Zwanenstraat naar de Teersdijk, destijds de grote verbindingsweg tussen Nijmegen en Grave. Daar waar de Zwanenstraat uitkwam op de Teersdijk stond een café(herberg) genaamd ’t Zwaantje. In 1926 werd het Maas Waalkanaal geopend. Er kwam tevens een nieuwe weg (Graafseweg) voor doorgaand verkeer met een brug over het kanaal en met een brug voor het spoor. De Teersdijk werd onderbroken  door het kanaal, de Zwanenstraat werd onderbroken door de Graafseweg en het spoor en daarmee was de rol van de Teersdijk en ook de rol van het toenmalige Zwaantje uitgespeeld. Toen in 1932 Wim Theunissen de boerderij aan de St. Agnetenweg van zijn vader overnam, was hij van meet af aan van plan er ook een café te beginnen. Hij noemde het, naar de oude voorganger, café ’t Zwaantje

                                                   

DE GEBOUWEN

Het gebouw was vanaf 1896 eigendom van de familie Hendrik Theunissen, het is een traditionele Gelderse T-boerderij, met vooraan het woongedeelte en achteraan de stallen. De eerste grondige verbouwing vond plaats in 1932, toen zoon Wim het bedrijf overnam en er een café wilde vestigen. Zo moesten er ruimtes geschapen worden voor de ouders van Wim, die bleven wonen. Voorts werden er eisen gesteld door de overheid aan de bouw van het café, dat moest namelijk voldoende kubieke meters bevatten, hetgeen betekende, dat het plafond verhoogd moest worden. Dat betekende weer, dat de slaapkamers erboven ook  omhoog moesten en er dakkapellen aan de voorkant gemaakt werden. Midden jaren zestig werd er een schuur bijgebouwd t.b.v. het kweken van champignons. In 1968 vond de eerste verbouwing/uitbreiding van het horecagedeelte plaats. Er werd een zaal bijgebouwd voor feesten, partijen en vergaderingen. Zoon Tommy nam omstreeks die tijd het bedrijf van zijn vader over. Later vond er nog een grondige uitbreiding/verbouwing plaats en werd ’t Zwaantje tot wat het nu is.

MIDDELEN VAN BESTAAN

Het gemengde boeren bedrijf groeide in de loop van de tijd uit tot een veelzijdig bedrijf met akkerbouw, veeteelt, tuinbouw en champignonteelt. Het was slecht verkaveld en bestond uit tenminste 8 kavels, die deels ver weg lagen, bv op het huidige NXP-terrein en in Ewijk. Verbouwd werden granen, aardappelen en voederbieten. De koudegrond tuinbouw bestond uit het telen van wortels, spruiten en boerenkool. Er werden ook 5 melkkoeien gehouden met wat jongvee en verder ook een paar varkens. Vanaf midden jaren zestig werden er champignons geteeld, een nieuwe een aardige bron van inkomsten.

                                                          

Hoe groot de bron van inkomsten van het café was in vergelijking met het boerenbedrijf laat zich moeilijk vaststellen. Van het begin af aan (1932) stond er een biljart in het café, hetgeen natuurlijk klanten trok.  Diverse groepen hielden er hun bestuursvergaderingen, soms ook wel ledenvergaderingen, zoals de Paardenverzekering, de Veeverzekering en de KPJ. Het biertje en de borrel waren dan nooit ver weg. Vanaf 1968, toen de nieuwe zaal gereed was, werd er leuk verdiend aan bruiloften, partijen en vergaderingen.

Maar een hoofdstuk apart is de Nijmeegse kermis, de 9 daagse kermis in de eerste volle week van oktober. Neerbosch hield tegelijk met Nijmegen kermis en de familie Theunissen liet ieder jaar een danstent bouwen naast ’t Zwaantje. Er werd een liveband ingehuurd en het feest kon beginnen. De Neerbossche kermis had een regionale functie, uit de omliggende dorpen kwamen de jongelui opdraven en het was daardoor een regelrechte huwelijksmarkt.  Ook voor de bewoners van het in Neerbosch gelegen woonwagenkamp was het kermis en ook zij namen deel aan het dansgebeuren en het drinkgelag. Al met al was de kermis een aardige en welkome bron van inkomsten voor ’t Zwaantje.

                                                            

VERKOOP VAN GEBOUWEN EN LANDERIJEN

Begin jaren ’70 werden de landerijen, die in het plan Lindenholt lagen verkocht aan de gemeente Nijmegen. Henk Theunissen, de oudste nog in leven zijnde bewoner van ’t Zwaantje vertelt ons, dat hij daaraan geen slecht gevoel heeft over gehouden.

ANEKDOTES RONDOM ‘T ZWAANTJE

Midden zestiger jaren had Neerbosch een regelrechte rebellenclub, toen nozems genoemd, de club heette de N.O.V., de Neerbossche Opschudders Vereniging. Langs het Maas en Waalkanaal stonden toentertijd bordjes met het opschrift: “Verboden te zwemmen”. Op een donkere zaterdagavond heeft de N.O.V. al die bordjes uit de grond getrokken, opgeladen en tegen de voorgevel van ’t Zwaantje geplaatst. De volgende ochtend, toen iedereen ter kerke ging in de tegenoverliggende kapel, was er grote hilariteit. De politie kwam er aan te pas, iedereen wist wie het gedaan had, maar niemand heeft ooit de N.O.V.-leden verraden, indachtig, misschien was mijn kind er ook wel bij.

Frühschoppen! Na de mis van half tien werd er vooral door de jongelui gefrühschopt in ’t Zwaantje. In de kroeg waren al meerdere jonge mannen aanwezig, die niet naar de kerk geweest waren en dus niet wisten wat daar verteld en gepreekt was. Zij vroegen de kerkgangers honderd uit over de inhoud van preek en evangelie, want thuis werden ze door hun ouders overhoord, dit ter controle of ze ook daadwerkelijk in de kerk geweest waren. En o wee als ze het niet wisten, dan zwaaide er wat. Voor degenen, die wel in de kerk geweest waren, betekende e.e.a. wel, dat ze tijdens de mis niet in slaap mochten vallen.

Tekst: Kees Broekman