MONTGOMERY OP DE BLOEMBERG
DE BLOEMBERG TIJDENS DE 2e WERELDOORLOG
Herinneringen van Kees en Paul Broekman, zonen van Albert Broekman, die op de Bloemberg woonde aan de St. Agnetenweg, op het huidige Takenhofplein.
Mijn vader vertelde, dat het Maas- Waalkanaal een grote rol speelde bij de verdedigingslinie “Peellinie”. Aan de westzijde van het kanaal waren grote kazematten gebouwd. Overal in de omgeving lagen troepen, zowel tijdens de mobilisatie, tijdens de oorlog als bij de invasie. Zo ook op de Neerbossche boerderij de Bloemberg. Ze waren zo belangrijk, dat zelfs Montgomery de troepen hier kwam inspecteren.
Ik herinner me daarbij de volgende vertellingen uit die periode nog heel goed.
DE BRUILOFT.
Mijn vader en moeder trouwden in mei 1941, veel regels en wetten waren er door de Duitsers ingevoerd, zoals een slachtverbod voor varkens en rundvee. Voor de a.s. bruiloft had men stiekem een varken geslacht, maar zoals dat wel vaker gebeurde, werd dit door jaloerse buren of bekenden verraden. De inspecteurs kwamen op de boerderij en namen alles in beslag, de hammen, het spek, de metworst, bloed- en leverworst en zelfs alle weckflessen met vlees uit de kelder. Goede raad was duur, het was nog slechts één dag voor de bruiloft. Kippen slachten was niet verboden en dus werden er snel even 50 kippen geslacht, want op zo’n boerenbruiloft kwamen er al gauw zo’n 150 gasten.
DE INVASIE.
In juni 1944 begon de geallieerde invasie in Normandië. Men bereikte Nederland in september. De operatie Market Garden had tot doel om via 4 bruggen in Nederland achter de Rijn te komen en daardoor de weg vrij te maken naar het Ruhrgebied. Het plan mislukte. De Rijnbrug bij Arnhem was “A Bridge too Far”. Mijn vader vertelde, dat tijdens de opmars van de geallieerden naar Nijmegen Duitsers ingekwartierd hebben gelegen op onze boerderij, totdat Nijmegen werd bevrijd. Ze lagen in een oude schuur, die vijftig meter van het woonhuis lag. Vanaf dat moment was Nijmegen frontstad en Neerbosch legerplaats tot de geallieerde militairen in april 1945 hun opmars voortzetten. Ook op de Bloemberg was er veel bedrijvigheid, alle weilanden rondom de boerderij stonden vol militaire voertuigen. In de grote schuur, links op onderstaande afbeelding, stond een keukenwagen om de soldaten van maaltijden te voorzien.
Overal lagen soldaten, zelfs op de grote zolder van het woonhuis. De winter van ’44 – ’45 was koud en daarom hadden de “Tommy’s” zich een gietijzeren potkachel toegeëigend (gekregen? Gekocht? In beslag genomen?) en deze op de zolder van de boerderij geplaatst. Let wel: op een houten vloer en onder het rieten dak. Dat de Bloemberg toen niet afgefikt is, mag een wonder heten.
Tijdens de inval van de geallieerde militairen aan de westkant van Neerbosch, is er een paar dagen heftige strijd gevoerd met de Duitsers, o.a. op de weilanden van de Bloemberg. Enkele dagen lang kon mijn vader zijn koeien niet bereiken en dus ook niet melken. Hevig geloei van het vee was het gevolg. dat moet een pijnlijk gehoor voor mijn vader geweest zijn.
Het bombardement van Nijmegen leverde ook in Neerbosch en op de Bloemberg problemen op. Vader vertelde dat de hele familie en zelfs mensen uit de buurt zich verschansten in silo’s, die waren afgedekt met planken. Met de kennis van nu laat zich raden, dat daar weinig veiligheid van te verwachten was. Maar niemand is daar, een paar meter onder de oppervlakte, omgekomen.
Er ontstond een levendige ruilhandel tussen de soldaten en de boerenfamilie. Aanvankelijk waren het geschenken, zoals sigaretten en chocola, later werd er geruild tegen ham, spek en eieren. Weer later wisten de soldaten de weg naar het kippenhok zelf wel te vinden en namen niet alleen eieren mee, maar ook kippen om te slachten. De vriendelijke sfeer verminderde er natuurlijk door.
DE VELDMAARSCHALK MONTGOMERY
De bedenker van Market Garden inspecteerde regelmatig zijn troepen die in Neerbosch gelegerd waren. Zo kwam hij ook op de Bloemberg, waar hij zijn manschappen op zolder bezocht. Ook dronk hij een kopje thee met de familie, of cichorei (Buisman), een vervangingsmiddel voor koffie, want koffie was er niet of tenminste op de bon.
HONGER EN EVACUEREN.
Regelmatig waren er evacués op de Bloemberg, mensen die weg moesten vanwege het oorlogsgeweld, bv. in de Betuwe. Bijna een jaar lang was er tijdens de invasieperiode een familie uit Driel te gast op de Bloemberg.
Ook kwamen mensen uit de stad (Nijmegen) regelmatig voedsel kopen, vooral aardappelen, ham, spek en eieren. Deze handel was illegaal en op de terugweg stond menig stedeling doodsangsten uit om zijn etenswaren veilig thuis te krijgen. Er werd ook voedsel geruild tegen bv. sieraden. Menige boer maakte dik profijt, maar na de oorlog bleek al dat geld niets waard te zijn. De Duitsers hadden veel te veel geld gedrukt. Minister Lieftinck van Financiën maakte kort na de oorlog een einde aan deze toestanden door het zgn. tientje van Lieftinck en plotseling was iedereen weer even rijk, of arm, het is maar hoe je het bekijkt.
OORLOGSTUIG
Tijdens de oorlog en erna slingerde er overal oorlogstuig. Kinderen vonden het en speelden ermee, levensgevaarlijk! Zo ook op de Bloemberg. In het kolenhok stond een Duits geweer in de hoek. Wij kinderen vroegen aan onze ouders waar dat geweer vandaan kwam. Nooit hebben we antwoord gekregen op onze vragen, er werd erg geheimzinnig over gedaan. Zou het te maken kunnen hebben met de “Ondergrondse”? Een broer van mijn vader was n.l. lid van de Ondergrondse. Ook hier was geheimzinnigheid troef. Over het werk van de Ondergrondse werd absoluut niet gepraat, ook ver na de oorlog niet.
AFSLUITEND
De 2e wereldoorlog was wel degelijk merkbaar in Neerbosch. Tijdens de mobilisatie, vlak voor de oorlog, bivakkeerden er Nederlandse militairen. Gedurende de oorlog waren er veel Duitse soldaten en vanaf de invasie was het een komen en gaan van geallieerde militairen, voornamelijk Engelsen, Amerikanen en later Canadezen.
Tekst: Kees Broekman
Kapotte kanaalbruggen dus..….
Bevrijding